Relacje grzybów i drzew: pasożytnictwo i współpraca

Związki grzybów z drzewami mogą być dwojakie: symbiotyczne, lub pasożytnicze. Część grzybów wchodzi w związki symbiotyczne z drzewami, wtedy grzybnie oplatają korzenie drzew, lub nawet wnikają w tkanki roślin, lecz nie czynią drzewom żadnej szkody. Tak postępują grzyby mykoryzowe, żyjące w ściółce leśnej, które pobierają od drzew związki organiczne, wyprodukowane w drodze fotosyntezy, zaś drzewa uzyskują dostęp do zmagazynowanej w grzybni wody i związków mineralnych. Grzyby i drzewa zawsze wychodzą zwycięsko z takiej wymiany. Lecz w lasach natrafimy również na gatunki grzybów pasożytniczych, które szkodzą drzewom i mogą doprowadzić nawet do ich śmierci. 

W odróżnieniu od grzybów mikoryzowych, grzyby pasożytnicze wywołują choroby drzew, czyli, pobierając z drzewa substancje odżywcze, zaburzają jego naturalne funkcjonowanie. Większość grzybów pasożytniczych to tzw. pasożyty słabości atakujące drzewa stare, zranione, lub osłabione przez szkodniki. Te szkodliwe grzyby pasożytnicze, infekują drzewo i, rozwijając się w jego wnętrzu, wytwarzają owocniki, które następnie widzimy jako narośl na powierzchni drzewa. W lasach spotkamy również gatunki grzybów będące zarówno pasożytami i saprotrofami. Oznacz to, że te gatunki infekują żywe drzewa, a po ich obumarciu jeszcze przez wiele lat rozwijają się na ich martwym drewnie.

Najbardziej znaną grupą grzybów pasożytujących na drzewach są opieńki. Te grzyby z rodzaju Armillaria powodują najczęściej spotykaną chorobę drzew, czyli opieńkową zgniliznę korzeni. Początkowo grzybnia opieniek rozwija się w sposób niewidoczny w tkankach drzewa. Co najwyżej powoduje opóźnienie w rozwoju pędów i liści. Podczas rozwoju choroby, a zwłaszcza w jej końcowej fazie, na dolnych partiach pni drzew obficie wycieka żywica. Na zaatakowanym drzewie pojawiają się efektowne owocniki opieńki.

Sposobem ograniczania negatywnego wpływu grzybów pasożytniczych jest utrzymywanie wielogatunkowego drzewostanu, który odpowiada lokalnym warunkom. W takim lesie szkodliwe grzyby przegrywają konkurencje z grzybami będącymi sprzymierzeńcami drzew. Tymi sojusznikami drzew są właśnie grzyby mykoryzowe. Jednak nie tylko opieńki możemy spotkać w lasach. Królestwo grzybów obfituje w niezliczone bogactwo różnorodnych gatunków pasożytów i saprotrofów, w tym efektowne huby drzewne, co zobaczycie na znajdującej się niżej galerii zdjęć.