Kwiaty wczesnowiosenne

Kwiaty wczesnowiosenne naszych lasów to rośliny wieloletnie zaliczane do grupy tak zwanych geofitów. Wyróżnia je to, że okres niekorzystnych warunków przeżywają w formie podziemnych bulw, kłączy i cebuli. Ta zdolność przystosowawcza pozwoliła im zasiedlić najbardziej niekorzystne ekosystemy, zwłaszcza stepy i pustynie. Także w pasie klimatu umiarkowanego, w lasach, gdzie drzewa okrytonasienne zrzucają liście na zimę, te rośliny znalazły korzystne dla siebie warunki życia.

Geofity najłatwiej spotkać w lasach liściastych, w szczególności w grądach i dąbrowach świetlistych. Te drugie, są powstały gdy człowiek intensywnie wypasał zwierzęta hodowlane w lasach. Wtedy to właśnie powstały dąbrowy, bez pasa podszytu, jedynie zbudowane z piętra wysokich drzew i runa leśnego, co stworzyło dogodne warunki do rozwoju roślin wczesnowiosennych.

Wczesną wiosną, zanim drzewa zbudzą się z zimowego snu i wykształcą liście, które skutecznie odetną dostęp światła dla roślin żyjących na poziomie runa leśnego, geofity przechodzą przyspieszony cykl rozwojowy od kwiatu po owoc, by po obumarciu nadziemnych pędów przetrwać w ziemi do kolejnego przedwiośnia w formie nasiona lub podziemnego pędu.

W obrębie geofitów wyróżnia się również pasożyty korzeniowe, które żywią się podziemnymi pędami i korzeniami żywiciela. Dla przykładu łuskiewnik różowy nie zawiera chlorofilu, więc nie przeprowadza fotosyntezy i jest w pełni pasożytem. Pasożytuje na korzeniach drzew i krzewów liściastych. Innymi geofitami naszych lasów są zawilec gajowy – o białych kwiatach oraz zawilec żółty. Na biało kwitnie także szczawik zajęczy. Kokorycz wykształca fioletowe kwiaty, podobnie jak miodunki, czy bluszczyk kurdybanek. Listę popularnych wczesnowiosennych kwiatów zamykają geofity o żółtych kwiatach – ziarnopłon, złoć żółta, śledziennica skrętolistna, czy knieć błotna. Jak nazwa tej ostatniej wskazuje, knieci najlepiej szukać w miejscach podmokłych. Przylaszczek i sasanek niestety nie znalazłem na Mazowszu. Niezwykłą rzadkością są nieliczne stanowiska rośliny, która jest pozostałością po okresie zlodowaceń. To chamedafne północna, roślina z białymi kwiatami w kształcie dzwoneczków, która preferuje podmokłe i widne tereny.

Na spacer w poszukiwaniu geofitów najlepiej wybrać się do Lasów Rembertowskich, lub do rezerwatu im. Króla Jana Sobieskiego (obszar Natura 2000) na terenie warszawskiej dzielnicy Wawer. Innym miejscem, na terenie Warszawy, gdzie znajdziemy bogactwo geofitów jest rezerwat Las Natoliński.